Gastroenterit: Mide bulantısı ve kusmayı ishal takip ettiğinde olası nedenlerden viral gastroenterit (sindirim sistemi iltihaplanması) akla gelmelidir. Baş ağrısı ve ateş eşlik edebilir. Viral gastroenteritler çocuklardaki mide bulantısı ve kusmanın en sık görülen nedenidir. Bu durum genellikle 24-48 saat içinde geçer.
Viral gastroenteritin en önemli tedavisi kaybolan sıvıyı yerine koymaktır; bu nedenle hastalara bol bol “temiz” su içmeleri önerilir. Gereken vakalarda kaybedilen sıvı ve elektrolitler damar yolu ile verilir.
Gıda zehirlenmesi: Bulantı ve kusma ek olarak belirtilerin başlamasından bir süre önce şüpheli gıda alımı öyküsünün
bulunması olası bir gıda zehirlenmesini düşündürmelidir. Birçok farklı bakteri cinsi gıda zehirlenmesine yol açabilir. Özellikle uygun olmayan şartlarda hazırlanan ve saklanan hamburger, tavuk, yumurta ve sütle hazırlanmış ürünler ve kremalı pastalarda patojen mikroorganizmalar kolayca üreyebilir ve bu gıdaların yenmesi sonucunda da bir gıda zehirlenmesine yol açabilir. Mide bulantısı ve kusma genellikle bozuk yiyeceği yedikten 6 – 48 saat sonra başlar ve bu belirtiler 1 – 3 gün içinde kendiliğinden geçer. O zamana kadar su kaybını önlemek için sıvı alımına dikkat edilmelidir.
Gebelik: Gebelikte bulantı ve kusma gebelerin yaklaşık 2/3 sinde görülür. Tipik olarak semptomlar son menstral peryoddan 5-6 hafta sonra başlar, 8-12 haftada zirveye ulaşır ve daha sonra giderek şiddetini kaybeder. Hastaların %90 ı gebeliğin ilk 3. ayındadır. 14.haftadan sonra hemen tamamen kaybolur. İlk hamilelikte; primipar, genç, sigara kullanmayan, çoğul gebeliği olan, aşırı kilolu ve çalışmayan kadınlarda daha sık
görülür. Takip eden gebeliklerde de görülebilir ancak genellikle daha hafif ve kısa süreli olma eğilimindedir. Gebelik bulantı kusması belirgin olan gebelerde düşük ve erken doğum sıklığının daha az olduğu bilinmektedir.
Hiperemezis gravidarum (HG) ise kilo kaybı, sıvı kaybı, asit baz dengesinde bozulma, elektrolit imbalansı ve ketonüri oluşturabilecek derecede inatçı kusmaların varlığı ile karakterizedir ve maternal beslenmeyi olumsuz yönde etkiler. HG un konjenital anomali, prematürite ve erken doğum gibi gebelik süresince görülebilecek komplikasyonları arttırdığına dair bir bulgu yoktur.
Kusmaya neden olan diğer etkenleri de şöyle özetleyebiliriz;
• Sindirim kanalında gelişen ülserler, darlıklar ve tıkanmalar, pankreasta gelişen iltihaplar, safra kesesi ve yollarını ilgilendiren iltihap ve tıkanmalar, periton zarının iltihaplanması, apandisit, sindirim kanalındaki kanamalar ve daha pek çok etken sindirim sistemini tahriş ederek kusmaya yol açabilmektedir.
• Vücudu yaygın bir biçimde tutmuş olan ve ateşle seyreden enfeksiyon hastalıkları da kusmaya yol açabilir.
• Myokard infarktüsü sırasında bulantı ve kusma görülebilir.
• Böbreküstü bezi yetmezliği krizi sırasında, şeker hastalığına veya üremiye bağlı olarak asidoz gelişmesi durumlarında bulantı ve kusmaya rastlanmaktadır. Böbrek taşı düşürürken hissedilen şiddetli yan ağrısı genellikle bulantı ve kusma ile birliktedir.
• Radyoterapi kusma ve bulantı yaratan etkenler arasındadır.
• Gözde glokom krizi(göz içi basıncının artması) geliştiğinde, migren krizi öncesinde ve sırasında, kötü bir koku ya da tat alındığında, hoş karşılanmayan bir şey görüldüğünde ( psikolojik k ökenli) de bulantı ve kusma gelişebilir. Nadiren depresyon bulantı ile seyredebilir.
• Kafa içi basıncının artması halinde (beyin tümörü, beyin kanaması vb), aşırı alkol alımı veya pilor stenozunda (mide çıkışı darlığı) fışkırır biçimde kusma görülür. Bu kusmalar öncesinde genellikle bulantı olmaz ve adından da anlaşılacağı gibi ağızdan şiddetle fışkıran tarzda olan kusmalardır.