Alzheimer Hastalarında Yutma güçlüğü (Disfaji)
Disfaji Alzheimer hastalarında malnütrisyon (beslenme bozukluğuna bağlı olarak vücuttaki protein, elektrolit vb. yapı maddelerinin eksikliği), kilo kaybı ve dehidratasyona (vücudun susuz kalması) neden olabilir.
Alzheimer hastalarında demans ilerledikçe yeme isteğinin azaldığı, yemeyi başlatamama, dikkatinin dağılması , yemek sırasında pasif kalma, uygunsuz yeme hızı, ağızda besini kontrol edememe, yemeyi reddetme, yemek yeme durumunu anlamama, bakıcının yemeyi uzatmasını anlamama da gözlemlenmiştir. Yemeğe başladıktan sonra dikkati dağılıp ne yaptığını unutup yemeyi bırakabilir. Yemeği yedikten sonra da hiçbir harekette bulunmadan ağzında saklama sıklığı artmıştır. Son evrede kaşığı ısırma gibi durumlar gözlenebilir. Bilişsel (cognitif) korteks aktivasyonunun azalması hastanın ağzında bulunan yemeği tanımasında güçlüğe sebep olup yutmayı başlatmasını aksatabilir. Genellikle yanlarında birinin onlara yardımcı olmasına , yeme işlemini komutla başlatmasına ihtiyaç duyarlar.
Yutma refleksi kaybına bağlı olarak gelişen disfaji nedeniyle tekrarlayan aspirasyon pnömonileri gelişebilir (aspirasyon pnömonisi; yutma sırasında gıdanın nefes borusuna kaçması sonrasında oluşan zatürre): Nefes borusunun tıkanmasına bağlı boğulma (asfiksi) ve inatçı öksürük görülebilir. Aspirasyon pnömonisi zaten yaşlı ve ilave hastalıkları olan bu hastalarda mortalitenin önemli bir sebebi olup bazı çalışmalara göre Alzheimer hastalarındaki ölümlerin 2/3 sini oluşturmaktadır. Bu nedenle bir Alzheimer hastasında disfajinin bulgularının erken tespit edilmesi hayati öneme sahiptir. Hastalığın şiddetiyle yutma zorluğunun şiddeti anlamlı olarak ilişkili bulunmuştur. Ağır Alzheimer hastalarının yarıya yakınında disfaji , gıdayı ağız içinde çalkalama, boğaz temizleme gibi sorunlar mevcutken orta ve hafif şiddetteki hastalarda yemeği ağza doldurma ve ağızda depolama gibi sorunlar görülür. Beynin korteks bölgesi (beynin en dışta yer alan kabuk tabakası) yutmanın başlangıcından ve sensorimotor integrasyonundan sorumlu olduğundan hastalığın erken evresinde kortikal yutma kontrolündeki fonksiyonel değişiklikler daha belirgindir ve bu bulgular disfajinin ortaya çıkışından çok daha önce başlayabilir. Disfajiyle güçlü korelasyon gösteren boğaz temizleme ( rinsing ) hareketindeki zorluk ile erken tarama yapılabileceği bazı çalışmalarca gösterilmiştir.
Alzheimer hastalarında nöroleptik ilaç kullanımı disfajiyi artırabilir. Bu nedenle bu hastalarda nöroleptik ilaçlar mümkün olduğunca en düşük dozda kullanılmalıdır (Nöroleptik; Belirgin bir yatışma ve uyku haline yol açmaksızın hareketlerde yavaşlama, çevre ve uyarılara ilgisizlik, heyecansızlık, kayıtsızlık, sakinleşme yapan ilaç gurubu, genellikle bazı psikozların tedavisinde kullanılır, beyindeki nöronlarda dopaminerjik reseptörlerde engelleme oluşturarak dopaminerjik etkiyi baskılarlar).
Alzheimer hastalığındaki yutma güçlüğü hastalığa yönelik yapılan ilaç tedavisinden bir miktar fayda görebilirsede genellikle zaman içinde ilerlerme gösterir. Ağızdan beslenmenin artık mümkün olmadığı hastalarda ve sık aspirasyon pnömonisi geçiren hastalarda