Prof.Dr.Ahmet Dobrucalı
Yemek borusu (Özofagus) kanseri oluşumu bakımından kimler risk altındadır?
İki çeşit yemek borusu kanseri vardır; Skuamöz hücreli kanser ve özofagusun adenokarsinomu. Skuamöz hücreli kanser genellikle sigara ve aşırı miktarda alkol tüketen insanlarda görülür. İyi olan bir haber bu tip kanserin sıklığının günümüzde hafifte olsa bir azalma göstermekte olmasıdır. Diğer tür olan özofagus adenokarsinomunun sıklığı ise günümüzde giderek artmaktadır ve gastroözofagial reflü hastalığı (GÖRH) ile ilişkilidir (Bkz. Gastroözofagial reflü hastalığı ve komplikasyonları, Barret özofagusu).
Cerrahpaşa Tıp Fakültesinde son 35 yılda yapılan endoskopilerde
Barrett özofagusu görülme oranları
GÖRH nın en sık görülen semptomu göğüs kemiği arkasında hissedilen yanma (heartburn) ve ekşime hissidir. Yetişkin insanların yaklaşık %20’si haftada en az iki kez bu semptomu yaşamaktadır. Bu kişilerde özofagus kanseri gelişme riski artmış olmasına rağmen gerçekte onların büyük bir çoğunluğunda özofagus kanserinin gelişmeyeceğini biliyoruz. Ama GÖRH olan hastaların yaklaşık olarak %10 unda (%5-15) yemek borusunun iç yüzeyini döşeyen ve epitel olarak adlandırdığımız dokuda bazı yapısal değişikliklerin oluşması anlamına gelen ve Barrett Özofagusu olarak adlandırdığımız bir oluşum ortaya çıkabilir. Yemek borusu adenokarsinomu olan bir çok vakada kanserin Barrett metaplazisi olarak adlandırılan bu farklılaşmış dokudan kaynaklandığına inanılmaktadır.
Barrett özofagusu nedir ?
ilk kez 1950 yılında, bir İngiliz hekim olan Norman Rubert Barrett British Medical Journal adlı tıp dergisinde yayınladığı vaka ile Barrett özefagusunu tanımlamıştır. Barrett özofagusu (Barrett epiteli veya Barrett metaplazisi olarak ta adlandırılır) yemek borusunun iç yüzeyini kaplayan epitel dokunun yerini mide ve/veya barsakların iç yüzünü örten dokuya benzer bir dokunun alması (metaplazi) olarak tanımlanabilir. Hastalığı genç yaşta ortaya çıkan, gece uyku sırasında reflü semptomları olan, reflü nedeniyle kanama geçiren veya kronik reflü nedeniyle yemek borusunun alt ucunda daralma oluşan hastalarda daha sık görülmektedir. Barrett dokusu endoskopi sırasında görülebilir ama sadece endoskopik tanı güvenilir değildir, kesin teşhis için doku örneği alınarak histopatolojik inceleme yapılması gerekir (biyopsi). Barrett epitelinde kanser gelişimi öncesinde (prekanseröz), displazi olarak adlandırılan ve ancak biyopsi ile anlaşılabilen bazı değişiklikler olabilir.
Bir reflü hastasında Barrett olup olmadığı nasıl anlaşılabilir?
Bunun için size üst gastrointestinal sistem endoskopisi (Gastroskopi) yapılması gerekir. (Bkz. Endoskopi). Barrett dokusu yemek borusunun normal dokusundan farklı bir görünüşe sahiptir ve endoskopide görülebilir. Bu değerlendirme genelde yeterli olmasına rağmen, doktorunuz tanıyı doğrulamak için doku örneği alacaktır (biyopsi). Bu işlem sırasında ağrı veya rahatsızlık hissi duyulmaz. Doku örneği alınması aynı zamanda dokuda ‘displazi’ olarak adlandırılan ve kansere dönüşümün erken bulguları olarak kabul edilen bazı mikroskopik değişikliklerin aranması için de kullanacaktır. Displazi Barrett Özofagusunda prekanseröz bir değişimdir ve endoskopide görülemez, bu nedenle biyopsi alınması gereklidir. Biyopsi sonuçları için bir kaç gün beklemeniz gerekecektir. (LGD-Low grade dysplasia-düşük derecede displazi, HGD-High grade dysplaisa- yüksek derecede displazi). Barrett metaplazisinde kansere dönüşümün gösterilmesinde kullanılan bir yöntem alınan doku örneğinde mutasyona uğramış p53 tümör süpresör geninin aşırı miktarda artmış olduğunu gösterilmesidir.
Barrett özofagusunun uzun ve kısa olmasına göre sınıflaması
Barrett özofagusu için kimlerin izlenmesi gerekir?
Kimlerin izlenmesi gerektiğine deneyimlere dayalı ortak bir görüş yoktur. Genel olarak herhangi bir nedenle endoskopi yapılan insanlar arasında Barrett metaplazisine rastlanma sıklığı %0.5-1, gastroözofagial reflü hastalığı nedeniyle endoskopi yapılanlarda ise rastlanma sıklığı ortalama %10 dur. Yemek borusunda reflü nedeniyle darlık oluşanlarda bu oran %50 ye kadar çıkabilmektedir. Barrett özofagusu her yaşta ve cinste görülebilmesine rağmen 40 yaş sonrasında ve erkeklerde görülme sıklığı artar. Bir ortak görüşe göre 40 yaşından büyük, kronik reflü şikayeti olan ve bu şikayetlerini kontrol altına almak için yıllar boyunca ilaç kullanmak zorunda olan hastalar endoskopi ile kontrol edilmelidir. Eğer ilk görüntüleme Barrett Özafagusu için negatifse sonraki yıllarda ilave bir belirti olmadıkça genellikle ikinci bir endoskopi yapılmasına gerek yoktur.
Barrett özofagusu nasıl tedavi edilir ?
İlaç tedavisi Barrett metaplazisini ortadan kaldıramaz ancak mide asit salgısını baskılayan ilaçların etkin dozda kullanılması ve uygun vakalarda yapılacak cerrahi girişim Barrett Özofagusu varlığında kanser gelişme riskini azaltabilir. Günümüze Barrett metaplazisini ortadan kaldırmaya ve tedavi etmeye yönelik bazı endoskopik yöntemler bulunmaktadır (Argon plazma koagülasyonu, fotodinamik tedavi (HALO) vb.). Bu yöntemler ancak tecrübeli merkezlerde uygulanabilir ve bu yöntemlerin kanseri önlemedeki etkinlikleri kesin değildir.
Barrett özofagusunda endoskopik tedavi yöntemleri
Barrett özofagusunda tedavi yaklaşımı
(LGD-Low grade dysplasia-düşük derecede displazi, HGD-High gradedysplasia- yüksek dereceli displazi)
Barrett özofagusunda hangi sıklıkta endoskopi yapılmalıdır?
Barrett Özofagusu olan hastalarda yemek borusu kanseri oluşma riski yıllık %0,5 civarındadır (yaklaşık 200 kişide 1, bu oran aynı zamanda normal popülasyona göre yaklaşık olarak 100 ila 400 kat artmış bir kanser gelişme riski anlamına gelmektedir). Yaşlı, sigara ve alkol kullanan ve geniş Barrett metaplazisi bulunan erkeklerde kanser oluşma riski daha fazladır. Barrett Özafagusu tanısı koyulan bir hastanın endoskopik biyopsilerinde displazi görülmüyorsa endoskopinin 3 yıl aralarla tekrarlanması yeterlidir. Eğer biyopsiniz displazi varlığını gösterirse, doktorunuz belirli bir plan dahilinde gerekli yönlendirmeleri yapacaktır.
Barrett özofagusunda displaziye dönüşüm oranları
(LGD-Low grade dysplasia-düşük derecede displazi, HGD-High grade dysplaisa- yüksek dereceli displazi)
Sonuç:
Kaynaklar
1-Nelsen EM, Hawes RH, Iyer PG. Diagnosis and management of Barrett’s esophagus. Surg Clin North Am. 2012;92:1135-54.
2-Jankowski J, Barr H, Wang K, Delaney B.Diagnosis and management of Barrett’s oesophagus.BMJ. 2010;341:4551-58
3-Oh DS, Demeester SR.Pathophysiology and treatment of Barrett’s esophagus.World J Gastroenterol. 2010;16:3762-72.