Endometriozis kadınlarda rahmin (uterus) en iç tabakasında yer alan ve endometrium olarak adlandırılan dokunun rahim dışında başka bir alanda yer alması olarak tanımlanır. Endometrium her ay bir gebeliğe ev sahipliği yapacak şekilde hazırlanan, gebelik gerçekleşmediğinde dökülerek vajina yoluyla menstruasyon kanaması şeklinde dışarı atılan özel bir hücre tabakasıdır. Üreme çağındaki kadınların yaklaşık %10 unda endometriozis bulunduğu tahmin edilmektedir. Bu sıklık infertil (gebe kalamayan) kadınlarda %25-40’a, şiddetli dismenoresi olan (ağrılı adet görme) genç kızlarda ise %50 ye kadar çıkabilmektedir. Menapoz sonrasında görülme sıklığı azalır. Menapoz döneminde östrojen tedavisi gören kadınların %2-4 ünde endometriosis görülebildiği bildirilmiştir.
Özellikle kısa aralıklarla adet gören, fazla miktarda alkol ve kafein tüketen, zayıf ve uzun boylu vücut yapısına sahip kadınlarda daha sık görüldüğü bildirilmiştir. Sigara kullanma ve düzenli egzersiz endometriozis görülme sıklığını azaltmaktadır. Endometriozis çok nadir olarak erkeklerde de görülebilir, bu durum embriyonik dönemdeki gelişim kusuru nedeniyle pelvik peritondaki mezotel metaplazisine veya embriyonik dokuların matürasyonuna bağlı olarak gelişir.
Endometriosizin karın içinde en sık görüldüğü bölgeler sigmoid kolon (%17,4), rektosigmoid bileşke ve rektum (%65,7), ince bağırsaklar (%4,7), çekum (kör bağırsak), ileoçekal bölge (%4,1) ve ‘omentum’ dur (karın yağlı zarı, %1,7).
Endometriozisin en sık görüldüğü bölgeler
Endometriozis oluşumunda risk faktörleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir;
– Irk: Beyaz kadınlarda siyahlara göre daha fazla rastlanmaktadır.
– Herediter faktörler: Birinci derece akrabasında endometriozis bulunan kadınlarda görülme riski 6-7 kat daha
fazladır.
– Hormonal bağımlılık: Endometriozis östrojene bağımlı bir hastalıktır. Genellikle üreme çağındaki (15-44yaş)
kadınlarda görülür. Ergenlik öncesi dönemde görülmemiştir. Menapoz sonrasındaki vakalarda çoğunlukla
hormon tedavisine bağlıdır.
– Adet düzeni: Bazı adet kalıpları ile hastalık arasında birliktelik vardır. Ağrılı adet görme, 7 günden uzun süren
kanama, 27 günden sık aralıklarla adet görme ve erken menarş (ilk adet görme) bunlar arasında sayılabilir. Gebelik
sayısı arttıkça hastalığa yakalanma oranı azalmaktadır.
– Kilo: Östrojenin yağ dokusunda artışı nedeniyle kilo arttıkça endometriozis riski artar.