KAPSÜL ENDOSKOPİ
Prof.Dr.Ahmet Dobrucalı
Kapsül endoskopi nedir ?
Bilindiği gibi sindirim sistemi ağızdan anüse kadar uzanan uzun bir kanal şeklindedir. Bu kanalın başlangıç ve son kısımlarını oluşturan yemek borusu, mide, oniki parmak barsağı ve kalın barsağın gastroskopi ve kolonoskopi gibi endoskopik yöntemlerle incelenmesi mümkün olurken duedunum, jejenum ve ileum olarak isimlendirilen 3 parçadan oluşan orta kısımlarının incelenmesi mümkün olamamaktaydı. Bu amaçla geliştirilen bir yöntem olan kapsül endoskopi kendine ait ışık kaynağı ve kamerası olan, iri bir bir hap boyutunda bir video kapsüldür. Kapsül endoskopisini doktorunuzdan veya diğer sağlık personellerinden ince bağırsak endoskopisi, kapsül enteroskopi veya kablosuz endoskopi gibi farklı isimlerle de duyabilirsiniz.
Sistem, görüntüleri alan ve bu görüntüleri radyofrekans dalgaları ile gönderen, 12mmx26mm çapında bir kapsül ve bir kemer ile belinize tutturulan küçük bir el radyosu büyüklüğünde olan kaydedici bir cihazdan (recorder) oluşmuştur. Kayıt sonrasında recorderdeki veriler özel bir program yüklenmiş olan bir bilgisayara aktarılarak kaydedilen görüntüler incelenir.
- Kablosuz kapsül endoskopi (wireless capsule endoscopy), ‘pill cam’ veya M2A (Mouth to anus) olarak da adlandırılır.
- İşlem sırasında hasta günlük aktivitesine devam edebilir ve gıda alabilir.
- Kayıt süresi yaklaşık 6-8 saattir.
- Sebebi belli olmayan sindirim sistemi kanaması olan hastaların %65-75 inde kanamaya sebep olabilecek patolojik lezyon bu yöntemle bulunabilmekte, hastaların %25-35 ine ise bu yöntemle sonuç alınamayabilmektedir.
- Ağrısızdır ve sedasyon gerektirmez, işlem sırasında yemek yenebilir.
- Lezyona müdahale edilememesi, doku örneği alınamaması (biyopsi), lezyonun uzun süre görüntülenerek incelenmesinin mümkün olmaması ve herzaman kaliteli görüntü elde edilememesi başlıca dezavantajlarıdır
- Hastaların %0.7-2 sinde kapsül barsaklarda kalıp dışkı ile atılamayabilir ve çıkarmak için cerrahi müdahale gerekebilir.
- Yutma güçlüğü olanlarda, gebelerde, kardiyak pili (pace maker) olan hastalarda kullanımı sakıncalı olabilir.
- Barsaklarda darlık ve geniş divertikül varlığında kullanılmaz.
1- Optik kubbe, 2- Lens tutucu, 3- Lens, 4- Aydınlatma LED, 5- CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor) imager, 6- Pil, 7– ASIC (Appilcation Spesific Integrated Vircuit) transmitter, 8- Anten
Kapsül endoskopi çeşitleri
Kapsül endoskopi niçin yapılır ?
Sindirim sisteminin üst (Yemek borusu, mide ve onikiparmak barsağı) ve alt (kalınbarsak ve ince barsağın son 15-20cm lik bölümü) kısımlarını gastroskopi ve kolonoskopi ile kolayca ulaşmak ve bu kısımları incelemek olanağı varken yaklaşık 4,5-5,5m uzunluğundaki ince barsakların iç yüzeyinin bu yöntemlerle görüntülenmesi güçlük yaratır. Bu amaçla kapsül endoskopi denilen cihaz geliştirmiştir. Kapsül endoskopisi ince bağırsakların incelenmesi amacıyla geliştirilmiş olan bir yöntem olmasına rağmen bazı vakalarda yemek borusu, mide va kalın barsaklardaki lezyonların görülmesi de mümkün olabilmektedir. Bu yöntemle ince bağırsak kanamalarının sebebini ortaya çıkarmak, ve ince barsağın diğer hastalıkları hakkında bilgi sahibi olmak (polıp,Crohn hastalığı, ülserler, emilim bozuklukları ve ince barsak tümörleri vb.) mümkündür.
Kapsül endoskopi endikasyonları
- Üst ve alt GİS endoskopisinde nedeni belirlenemeyen aşikar veya gizli kanama
- Tekrarlayan ve/veya nedeni saptanamayan demir eksikliği
- Dışkıda sebebi bilinemeyen kalprotektin vb. inflamatuar belirteç yüksekliği
- İnce bağırsaklarda Crohn şüphesi
- Anormal radyolojik bulguların değerlendirilmesi (Stenoz hariç)
- GVH hastalığı
- Whipple, HIV, CVID
- İntestinal parazitoz
- Tedaviye yetersiz cevaplı çölyak hastalığı
- Herediter polipozis sendromları
- İlaca bağlı ince bağırsak hasarının değerlendirilmesi (NSAEİ)
- Tedavi sonrasında mukozal yanıtın değerlendirilmesi
- İnce bağırsakta Tm. şüphesi (Stenoz oluşmamış hastalarda)
Kapsül endoskopi nasıl yapılır ?
Devamlı kullandığınız bir ilacınız varsa doktorunuzu bilgilendirin. Demir, bismuth ve ishal durdurucu ilaçlar gibi bazı ilaçlar cihazın barsak içinde görüntü almasını veya ilerlemesini engelleyebilirler. Kullandığınız ilaçların günlük dozlarının test öncesinde tekrar ayarlanması gerekebilir. Yutma güçlüğü , Crohn hastalığı gibi kronik iltihabi barsak hastalığı, kronik mide veya onikiparmak barsağı (duodenum) ülseri gibi bir hastalığınız varsa, daha önce yapılmış olan bir inceleme nedeniyle yemek borusu veya barsaklarınızda geniş divertikül varlığından haberdar iseniz, daha önce bağırsak tıkanıklığı, barsaklarda yapışıklık veya karın ameliyatı geçirmişseniz, kalp pili taşıyorsanız bu hususları doktorunuza mutlaka bildirmelisiniz. Doktorunuz gerektiğinde barsaklarınızda kapsülün geçişine engel olabilecek bir darlığın olup olmadığının ortaya çıkarılması bakımından kapsül endoskopi uygulamasından önce size bir ince barsak grafisi çektirmek isteyebilir. Testin iyi ve güvenilir bir şekilde yapılabilmesi için testten en az 12 saat öncesine kadar birşey yiyip içilmemelidir. Ne zaman yemeye başlayabileceğiniz konusunda doktorunuz sizi bilgilendirecektir. Alışveriş merkezleri vb. yerlerin girişlerinde bulunan elektronik güvenlik kapılarındaki manyetik alan kapsülle etkileşebileceğinden kayıt süresince bu tür kapılardan geçilmemeye dikkat edilmelidir.
Kapsül yutulmadan önce bir bant veya kemer yardımıyla algılayıcı cihaz (recorder) belinize takılır ve daha sonra kapsül bir miktar su ile yutulur. Kapsül barsakların peristaltik hareketleriyle barsak içinde ilerlerken aynı anda elde edilen video görüntüleri 6-8 saat boyunca kemerinize yerleştirilen algılayıcı cihaza kaydedilir.
Doktorunuz başka birşey tavsiye etmediği takdirde kapsül yutulduktan 4 saat sonra su ve benzeri sıvılar, 6 saat sonrada hafif yemekler yiyebilirsiniz. İşlem sürerken koşmak, zıplamak gibi ağır egzersiz hareketlerinden kaçınmalısınız.
İşlem sonunda recorderdeki veriler özel bir program yüklenmiş olan bir bilgisayara aktarılarak bu konuda eğitim görmüş bir doktor tarafından değerlendirilir. Barsaklardaki kapsül 12-48 saat içinde dışkı ile dışarı atılır. Dışkıda kapsülün atıldığı görülmediğinde işlemden 1-2 hafta sonra ayakta direkt karın grafisi çekilerek kapsülün dışarı atılıp atılmadığı kontrol edilebilir.
Kapsül endoskopinin komplikasyonları nelerdir?
En sık görülen komplikasyon bağırsak tıkanıklığıdır. Bu da genellikle tümör, geçirilmiş cerrahi operasyon veya barsağın iltihabi hastalığından dolayı bağırsağın daralması ile ilgilidir. Komplikasyonların erken teşhis önemlidir. Eğer karında belirgin şişkinlik hissi, aşırı gaz, ağrı, büyük abdest yapamama ve/veya kusma gibi barsak tıkanıklığına ait olabilecek belirtiler mevcutsa hemen doktorunuzu aramalısınız.
Aşağıdaki hallerde kapsül endoskopi yapılması sakıncalıdır veya yapılmamalıdır
- Kesin kontrendikasyonlar
– İnce bağırsaklarda bilinen striktür, obstrüksiyon, geniş divertikül
ve geniş fistül varlığı
– Orofaringeal veya özofagial yutma güçlüğü, Zenker divertikülü
– Mide çıkış darlığı (Gastroskopla geçilemeyen)
– Gebelik (Özofagus kapsül endoskopi yapılabilir ?)
– Hasta uyumsuzluğu
- Rölatif kontrendikasyonlar ve sınırlamalar
– Son 6 ay içinde majör cerrahi girişim geçirmiş olmak
– Kardiyak pace / Defibrillator implante edilmiş olan hastalar
– Gastroparezi ve / veya yavaşlamış incebağırsak motilitesi
– Morbid obezite
– Tedavisinin mümkün olmadığı düşünülen bir patolojinin varlığı
(Yeni bir tanı yöntemi olduğu için, SSK ve Emekli Sandığı gibi devlete ait sağlık sigorta sistemleri ve bazı özel sigorta şirketleri bu yöntemin masraflarını karşılamamaktadır. Bağlı olduğunuz sağlık sigorta sisteminin bu tanı yöntemini karşılayıp karşılamadığını öğrenmeniz gerekir.)
Kapsül endoskopi hakkında daha ayrıntılı bilgi almak ve kapsül endoskopi için lütfen 0216 3505372 yi arayınız.
KAPSÜL ENDOSKOPİ HAZIRLIĞI
Dikkat !! Eğer ağız yoluyla bir demir preparatı kullanıyorsanız ilacı kapsül endoskopiden 4 gün önce kesiniz
Kapsül endoskopi işleminden bir gün önce;
• Normal bir kahvaltı yapınız. Süt içmeyiniz.
• Saat 11:00 den sonra o gün artık lifli gıdalar ve katı yiyecekler yemeyiniz ve tüm gün sıvı tüketiniz. Kırmızı ve pembe renkte katı veya sıvı gıdaları (şalgam vb.) tüketmeyiniz. Portakal suyu ve kırmız renkli meyve suları, kahve ve süt içmeyiniz. Su, açık çay, elma suyu, limonata, renksiz gazoz ve şehriye vb. ilave edilmemiş et suları içebilir, renksiz jöle yiyebilirsiniz.
• Saat 15:00 de 1 tb ‘motilium’ alınız.
• Akşam saat 19:00 da 150ml lik bir şişe X-M in yarısını içiniz.
• Saat 19:00 dan gece saat 23:00 e kadar sadece su içebilirsiniz. Gün boyunca tükettiğiniz sıvı miktarı 2L civarında olmalıdır. Saat 23:00 de birmiktar su ile 1 tb ‘motilium’ aldıktan sonra artık sıvı tüketmeyiniz ve mümkünse yatıp uyuyunuz.
• Diyabetiniz, kronik kalp ve böbrek hastalığınız varsa bu durumdan doktorunuzu haberdar ediniz. Değişik bir hazırlık programının uygulaması gerekebilir.
Kapsül endoskopi işleminin gerçekleşeceği gün;
İşleme gelirken, rahat kıyafetler seçiniz.
• İşlem sabahı bir şey yemeyiniz ve içmeyiniz. Diş macunu yutmamaya dikkat etmek kaydıyla dişinizi fırçalayabilirsiniz. Mutlaka almanız gereken bir ilacınız varsa sabah 06:30 gibi erken bir saatte alabilirsiniz.
• Saat 10:00 da kapsülü yutmak üzere doktorunuzun ofisine geliniz. Kaydedici yelek giydirildikten sonra doktorunuz tarafından az miktarda su ile size kapsül yutturulacaktır.
• Doktorunuz farklı bir yönlendirmede bulunmaz ise; kapsülü yuttuktan sonra 3 saat boyunca herhangi bir şey yemeyiniz ve içmeyiniz. 3.saat sonunda bir bardak su içebilirsiniz. 4. saat sonunda 1 dilim ekmek ve 2 kibrit kutusu kadar beyaz peynir gibi hafif şeyler yiyebilirsiniz. Kapsül kaydı bittikten sonra normal beslenme alışkanlığınıza dönebilirsiniz.
• İşlem süresince karın ağrısı, mide bulantısı veya kusma olursa derhal doktorunuzu haberdar ediniz.
• Gün boyunca giymekte olacağınız yelek üzerinde bulunan kayıt cihazının (Data recorder) üzerindeki yeşil renkte yanan ışıkları arasıra kontrol ediniz. Yanyana bulunan 4 adet ışıktan sadece 2 si yanıyorsa cihazı şarj olması için size verilen ara kablosunu kullanarak bir prize takınız. Bunun dışında kaydedici cihaz üzerinde başka herhangi bir düğmeye basmayınız.
Kapsül vücudunuzdayken alışveriş merkezi vb. ortamlarda bulunan manyetik kapılardan geçmeyiniz. Kapsül endoskopi sırasında kesinlikle MR çekimine girmeyiniz, bu durum sindirim sisteminiz ve karın boşluğunuzda ciddi hasarlara sebep olabilir. İşlem süresince cep telefonu ve telsiz cihazı kullanmayınız.
• Kayıt süresince uzun süre oturmayınız veya yatmayınız. Yürüyüş yapmak kapsülün barsak içinde ilerleyişini kolaylaştırır. Koşma vb. aşırı sarsıntı ve terleme yaratacak egzersizler yapmayınız. Kapsül endoskopi işleminiz 6-8 saat kadar sürecektir. Kayıt cihazının sizden çıkarılması için size söylenen saatte ofise geri dönünüz. Gün boyunca kayıt yapmış olan data recorder bir bilgisayara bağlanacak ve görüntüler doktorunuzun incelemesi için bilgisayara aktarılacaktır.
• Kapsülün vücuttan dışkı yoluyla atılması genellikle 24-48 saatte gerçekleşir. Şiddetli kabızlık varlığında bu süre çok nadiren 15 güne kadar uzayabilmektedir. Kapsülün vücuttan geç atılmasının size bir zararı yoktur. Ancak MR çekimi yapılacak hastalarda böyle bir şüphe varlığında çekim öncesinde direkt batın grafisi çekilerek kapsülün atılıp atılmadığı kontrol edilmelidir.