Sindirim sisteminde gaz oluşumunun sebepleri nelerdir?
Genelde mide ve barsakların üst kısımlarındaki gazının kaynağı yutulan havadır. Midede biriken gaz atmosfer havası ile aynı özelliklerdedir ve vücut ısısı ile ısındığında hacminde %10 kadar bir artış olur. Her yutkunduğumuzda az miktarda hava mideye girer. Her tükürük yutma sırasında birlikte 5ml kadar hava yutulur ve gıdaların yutulması sırasında bu miktar daha fazla olabilmektedir. Bazı insanlarda, gazın belli bir kısmı mideden ince barsağa geçmek yerine geğirme yoluyla atılır. Bazı insanlar fazla miktarda gaz yutarlar. Hızlı konuşmak, sık yutkunmak, sakız çiğnemek, sigara içmek, hızlı yemek yemek, uygun olmayan diş protezleri kullanmak fazla miktarda hava yutulmasına sebep olabilir.
Midedeki bu gaz genelde emilmek üzere ince bağırsaklara geçer. Geri kalan kısmıda anüsten dışarı atılmak üzere kalınbarsaklara geçer. Aslında sindirim sisteminin alt kısımlarını oluşturan kalın barsaklardaki gazın da önemli bir kısmı ağız yoluyla alınan havadan oluşmaktadır. Yapılan çalışmalarda gastroskopi sırasında mideye verilen havanın 15 dk içinde kalın barsakların çıkışa yakın son kısmı olan rektuma ulaşabildiği gösterilmiştir (Bkz. Sindirim sistemi anatomisi). Bir günde sindirim sisteminde oluşan gaz miktarı ½ -2 L arasında değişir. Yutkunma sonucu havadan aldığımız oksijen, karbondioksit ve nitrojen oluşan bu gazın büyük bir kısmını oluştururlar. Kalın barsaklardaki gıdaların bakteriler tarafından fermantasyonuyla da hidrojen, metan, oksijen ve karbondioksit gazları ortaya çıkar. Sindirim sisteminde bulunabilen bu gazların bu gazların hepsi kokusuzdur. Bazı gazların özelliği olan kötü koku ise içerdiği eser haldeki hidrojen sülfid, indol ve skatol gibi gazlardan kaynaklanır. Bu gazlar kolondaki gıdaların bakteriler tarafından fermentasyonu ile oluşurlar.
Mide fıtığının cerrahi tedavisi sonrasında (antireflü cerrahi) alt özefagus sfinkterindeki güçlenmeye ve mide anatomisindeki değişikliğe bağlı olarak mide içinde biriken gazın çıkarılmasındaki güçlük ve buna bağlı rahatsızlık bazı hastalarda belirgin olabilir. Kronik pankreas yetersizliğinde sindirim enzimlerinin yetersizliğine bağlı olarak barsaklarda sindirilmeden kalan gıdaların fermentasyonu sonucunda barsaklarda aşırı gaz oluşumu görülebilir. Nadirde olsa midenin yeterince asit yapamadığı veya mide boşalmasının güçleştiği bazı hallerde mide içinde çoğalan bakterilerin gıdaları parçalaması sonucunda açığa çıkan gazlar (hidrojen vb.) aşırı geğirmeye yol açabilir.